بورس یا فرابورس

کلا چند بازار در بورس ایران داریم؟

همان‌طور که در راسته میوه‌فروشان، بازار میوه از بازار تره‌بار جداست، در کنار بورس هم بازارهای دیگری راه‌اندازی شده است که در هرکدام شرکت‌هایی مشغول فعالیت‌اند. این بازارها بدین ترتیب است:

• بورس

• فرابورس

• بورس کالا

• بورس انرژی

در بورس کالا، معمولاً کالاهای خام و فرآوری نشده مثل آهن، گندم، پنبه و … و در بورس انرژی هم محصولاتی مثل نفت خام، گاز طبیعی و … در حجم بالا معامله می‌شود و معمولا مناسب پول‌های بزرگ است. بنابراین بازاری که اکثریت مردم در آن سرمایه‌گذاری می کنند بازار بورس است. اما برخی از شرکت‌هایی که سهامشان را خریدو فروش می‌کنیم، مربوط به بازار دیگری به نام فرابورس است. اما واقعا اختلاف این دو بازار چیست و برای کسب سود به چه درد ما می‌خورد؟

فرابورس

بازار فرابورس بسیار شبیه بازار بورس است. برای ما که قرار است کسب سود کنیم، می‌توانیم در هر دو بازار بورس و فرابورس به‌راحتی فعالیت کنیم. قضیه از این قرار است که شرکت‌هایی که در بازار بورس پذیرفته می‌شوند باید چهارچوب و قواعد سخت و پیچیده‌ای را رعایت کنند که از طرف سازمان بورس و اوراق بهادار تعیین می‌شود و تمام مراحل گزینش آن را باید بگذرانند تا وارد بورس شوند؛ اما این شرایط سخت باعث می‌شود که بسیاری از شرکت‌های بزرگ و فعال کشور نتوانند به بورس وارد شوند که درنهایت روند تولید داخلی و چرخه‌ی اقتصادی آسیب می‌بیند. برای این منظور، بازار دیگری به نام فرابورس در کنار آن به وجود آمده که شرایط را برای شرکت‌ها کمی آسان‌تر می‌کند که بتوانند سهامشان را در اختیار عموم قرار دهند و از مزایای آن استفاده کنند. به این صورت کمک بزرگی به اقتصاد و تولید کشور می‌شود. فرابورس تقریباً شبیه بازار بورس است و برای معامله در آن به کد معاملاتی جدیدی نیاز ندارید.

بازارهای فرابورس

همانطور که می‌دانید بازار بورس شامل 2 بازار به نام‌های بازار اول و دوم است. بازار فرابورس هم از 3 بازار تشکیل شده که شامل بازار‌ اول، دوم و پایه می‌باشد. توجه کنید که کلا شرکت‌ها در بازار بورس و فرابورس، ازلحاظ اعتبار و سختی در پذیرش، به ترتیب زیر از بیشتر به کمتر طبقه‌بندی می‌شوند:

1. بازار اول بورس

2. بازار دوم بورس

3. بازار اول فرابورس

4. بازار دوم فرابورس

5. بازار پایه

 چنانچه یک شرکت در بازار اول بورس عملکرد خوبی نداشته باشد، به بازار دوم بورس هدایت می‌شود و اگر آنجا هم عملکرد مناسبی نداشته باشد، به همین ترتیب به بازارهای پایین‌تر هدایت می‌شود؛ البته بالعکس آن‌هم امکان‌پذیر است.

بازار پایه

مهم‌ترین تفاوت بین بازارهای بورس و فرابورس، دامنه نوسانات بازار پایه فرابورس است. به خاطر اینکه خود بازار پایه فرابورس شامل سه بخش یا به‌ اصطلاح سه تابلو (زرد، نارنجی و قرمز) است که به ترتیب، فعالیت در آن‌ها پر ریسک‌تر است. همان‌طور که گفتیم سهام شرکت‌های حاضر در بازار بورس روزانه می‌توانند تا 5% نوسان داشته باشند. این موضوع برای بازارهای اول و دوم فرابورس هم صادق است؛ اما برای بازار پایه، حداکثر نوسان در تابلو زرد %3, تابلو نارنجی %2 و تابلو قرمز %1 در نظر گرفته شده است. بنابراین توصیه می‌شود که در صورت حتی‌المکان در بازار نارنجی و زرد ورود نکنید.

نتیجه

در کل برای یک معامله‌گر که قصد کسب سود از بازار را دارد و ریسک خود را بین بازارهای مختلف تقسیم می‌کند، بورس و فرابورس فرقی ندارد. پس حساسیت زیاد برای اینکه فقط در شرکت‌های بورسی فعالیت کنید بی‌مورد است و گاها فقط باعث می‌شود خود را از فرصت‌های طلایی محروم کنید. به خاطر اینکه صرفا نداشتن شرایط لازم برای حضور یک شرکت در بورس نشان ضعف و اعتبار کم آن شرکت نیست. چراکه شرکت‌های بسیار بزرگی در ایران هستند که در این بازار قرار دارند. مثلا در تاریخ نگارش این مقاله شرکت ذوب آهن اصفهان با نماد ذوب که یک شرکت شناخته شده و بسیار عظیم است در این بازار قرار دارد.