شاخص‌‌های بورسی

همین که شما دارید این مقاله را می‌خوانید به این معنی است که به احتمال زیاد اسم داوجونز را حداقل در اخبار سراسری شنیده‌اید. داوجونط یک شاخص برای بازار ایالات متحده است و بخشی از این اسم برگرفته از نام آقای داو معروف به پدر علم تکنیکال است. اینکه این شخص دقیقا کیست و چه کاری انجام داده را بعدا به آن می‌پردازیم، اما لازم است بدانیم که این فرد شش اصل اساسی دارد که 100 سال پیش ارائه کرد و در تمام بازارها صادق است.

یکی از اصول آن این است که “تمام اطلاعاتی که از شرکت بیرون می‌آید قبلا تاثیرش را بر قیمت گذاشته است” و یکی از بندهای آن این است که “هر اتفاقی تأثیرش را بر میانگین‌ یا شاخص‌ می‌گذارد و نیازی به بررسی فاکتورهای دیگر نیست”. درواقع او عقیده داشت که می‌شود فقط با بررسی شاخص و بدون در نظر گرفتن شرایط دیگر، وضعیت کلی بازار را برای سرمایه‌گذاری یا خروج از بازار تشخیص داد.

شاخص چیست؟

به زبان ساده شاخص مثل معدل عمل می‌کند. یادتان است زمانی که به مدرسه می‌رفتید بعد از پایان یک‌ترم یا ثُلثِ تحصیلی، تمام نمراتتان را جمع می‌زدند و از آن‌ها یک میانگین می‌گرفتند و به آن معدل می‌گفتند؟ معدل یک معیار بود برای اینکه متوجه بشوند وضعیت تحصیلی شما در چه حدی است. معدل به معلمان و والدینتان اطلاعات نسبی از وضعیت تحصیلتان می‌داد؛ مثلاً اگر این معیار پایین بود، نشان می‌داد که باید بیشتر روی درس خواندن وقت بگذارید یا حتی به کلاس‌های جبرانی نیاز دارید و اگر بالا بود مشخص می‌شد که وقت کافی در این زمینه گذاشته‌اید و شاید به شما اجازه می‌دادند یک تصمیم جدید برای اوقات فراغتتان بگیرید!

شاخص بورس هم کار یک معیار را انجام می‌دهد و به زبان ساده وضعیت بازار بورس را به نمایش می‌گذارد و اطلاعاتی در مورد وضعیت کلی بازار به ما می‌دهد. این وضعیت را می‌توان در بازه یک روز,‌ یک ماه، یک سال یا بیشتر بررسی کرد.

انواع شاخص‌ها

شاخص‌ها هم انواع مختلفی دارند؛ یعنی با روش‌های متفاوتی محاسبه می‌شوند که هرکدام اطلاعات خاصی از وضعیت بازار به ما می‌دهند. معروف‌ترین آن‌ها که زیاد کاربرد دارند عبارت‌است از:

1- شاخص کل

محاسبه شاخص کل مثل محاسبه معدل در دوران دبیرستان است. همانطور که در دبیرستان مثلا درس هندسه ضریب 4 و مثلا دینی یا ورزش ضریب 2 یا یک درس دیگر که اهمیت کمتری دارد ضریب کمتری هم دارند، برای محاسبه شاخص هم شرکت‌های بزرگ و گاها دولتی و در کل شرکت‌هایی که حجم معاملات در آن‌ها بالا است ضریب بیشتری در محاسبه شاخص دارند و همینطور شرکت‌های کوچک‌تر با معاملات کوچکتر نقش کمتری دارند.

برای همین در برخی از روزها می‌بینیم که مثلا از 600 شرکت حاضر400 سهم منفی داریم ولی باز شاخص کل مثبت نشان داده می‌شود و بالعکس. به همین دلیل برخی افراد، شاخص کل را برای ارزیابی وضعیت بازار نامناسب می‌دانند. با این حال روش محاسبه شاخص کل به روش محاسبه شاخص داو جونز است که بیش از یکصد سال قدمت دارد.

نکته مهم:  وقتی شاخص کل صعودی ارزیابی می‌شود انتظار رشد سهام بزرگ و به اصطلاح شاخص‌ساز را داریم و همین‌طور بالعکس.

2-شاخص هم‌وزن

در محاسبه شاخص هموزن تمام  شرکت‌ها نقش یکسانی دارند و میانگین آن‌ها کاملا به صورت متعادل محاسبه می‌شود. بنابراین همیشه شاهد این هستیم که اگر تعداد زیادی از شرکت‌ها در یک روز منفی یا مثبت باشند، شاخص هم‌وزن هم متناسب با آن‌ها منفی یا مثبت است. از این رو برخی کارشناسان به دلیل نمایش متعادل این شاخص، آن را برای ارزیابی وضعیت کلی بورس معتبرتر می‌دانند.

نکته مهم: وقتی شاخص هم‌وزن صعودی ارزیابی می‌شود انتظار رشد سهام کوچک و کم‌تر معروف را داریم و همین‌طور بالعکس.

روش استفاده از شاخص‌ها

برای اینکه بتوانید با استفاده از این دو شاخص مهم وضعیت بازار و در نتیجه وضعیت سرمایه‌گذاری خود را مشخص کنید و همچنین تشخیص دهید که آیا الان زمان مناسبی برای ورود به بازار یا خروج ازآن است یا نه، باید نمودارهای آن‌ها را تحلیل کنید. از ظرف دیگر به دلیل اینکه این شاخص‌ها از میانگین سهام شرکت‌ها تشکیل می‌شوند و همه شرکت‌ها هم طبق تکنیکال تحلیل‌پذیرند، بنابراین می‌توان این نتیجه را گرفت که شاخص‌ها را هم می‌توان با تکنیکال مورد بررسی قرار داد؛ درست همانطور که آقای داو هم این عقیده را داشت!

حتما می‌دانید که برای تحلیل تکنیکال شاخص‌ها باید به نمودار آن‌ها دسترسی پیدا کرده و سپس با توجه به آموخته‌های خود اقدام به تحلیل کنید که با در نظر گرفتن احتمالات نسبی می‌توانید وضعیت یک بازار را تا حدودی مشخص کنید.

اما یکی از بهترین روش‌ها برای ارزیابی شاخص‌ها این است که بتوان اطلاعاتی به دست آورد که زمان مناسب برای اصلاح سبد سهام از سهام شاخص‌ساز به سهام کوچک و بالعکس را در اختیار ما قرار دهد. چنین اطلاعات و همین‌طور چندین اطلاعات با ارزش دیگر را می‌توان به راحتی از نمودارهای نسبتی به دست آورد. روش استفاده از این نمودارها و تلفیق مناسب آن‌ها با روش‌های مطمئن دیگر را که نتیجه‌ی شگفت‌انگیزی به همراه دارد را می‌توانید در کتاب بورس با طعم پیتزا و یا به طور مفصل در دوره‌ی آموزش جهشی بورس فرا بگیرید.

خلاصه

شاخص‌ها اطلاعات با ارزشی از وضعیت کلی بورس به ما می‌دهند که مهم‌ترین آن‌ها شاخص کل و شاخص هموزن است. البته شاخص‌های دیگری هم وجود دارند که می‌توان بر حسب نیاز از آن‌ها استفاده کرد. مثلا شاخص فرابورس، 50 شرکت برتر، شاخص ورود و خروج نقدینگی، شاخص خرید و فروش حقوقی و …. ولی مهم‌ترین و اصلی‌ترین معیار برای ارزیابی وضعیت کلی بازار شاخص کلی و شاخص هم‌وزن است.